Laatst at ik op een kantoor waar ik wel eens rondhang in de lunchpauze een gehaktbal van Van Dobben. Moet wel goed zijn, dacht ik, aangezien die lui beroemd zijn geworden met hun bitterballen en dat in wezen bijna hetzelfde is als een gehaktbal. Ik kan ze bij het typen van het woord in elk geval al nauwelijks uit elkaar houden.

Nou, niet dus. De ‘bal’ van Van Dobben is meer een soort treurig platgeslagen geval, een soort wannabe hamburger met het hart van een gehaktbal, waardoor het slaagt in geen van de kwaliteiten die hamburgers en gehaktballen zo geweldig en verschillend maakt. Het had niet het losse, pure van een hamburger, maar ook niet de kruidige, sappige overdaad van een goeie gehaktbal. Van Dobben maakt een excuusbal: een enorm vet, veel te zout en veel te weinig gekruid stukje verdriet op een lullig, zompig rukbroodje.

Dat moet beter kunnen, dacht ik dus. Gelukkig publiceerde het Parool in januari een lijstje met de beste gehaktballen van Amsterdam. Nou ben ik natuurlijk de laatste om de mainstream media te vertrouwen met zulke belangrijke informatie, dus de beslissing was snel gemaakt: we zoeken het zelf wel uit. Want aan wie kan je het beter overlaten om diepgravende, factcheckende onderzoeksjournalistiek halfslachtig na te bootsen en er dan over hoog van de toren te blazen? Juist.

Daarom presenteren we met gepaste arrogantie de

Grote Open Je Muil Wereldwijde Amsterdamse Gehaktballentest van Gehaktballen in Amsterdam

Bal 1: Avondwinkel Sterk

Ik onderneem de tocht samen met mijn vriend Pieter, die zich met ongekend enthousiasme opwierp als vrijwilliger om me te begeleiden op deze tocht. We hebben samen besloten om, aangezien we allebei liever lui dan moe zijn, eerst maar eens gewoon het lijstje van het Parool af te lopen en dan te zien waar het schip strandt. Maar eerst een kleine detour, want ieder plan staat of valt met het afwijken ervan.

Bij Sterk, bij mij om de hoek, staat namelijk een bordje buiten waarop staat dat ze daar de beste gehaktbal van Amsterdam hebben. Een sterke claim, zeker voor een nachtwinkel annex drankhandel annex toevluchtsoord voor randvolk. We besluiten ons naar binnen te laten lokken en van Sterk Avondverkoop onze eerste gehaktballenpost te maken.

“Ik zie dat jullie de beste gehaktbal van Amsterdam hebben,” zeg ik tegen de man achter de vleescounter. Hij lijkt een beetje op Ruben Nicolai; een guitige kerel met glinsterende pretoogjes. “Het vlees,” zegt ‘ie. “Da’s gewoon echt heel goed.” Hij doet de bal in een bakkie en schept er een flinke lepel uit de stoofvleespan bij, bij wijze van jus.

We eten hem op aan het water, idyllisch in een berm bezaaid met lege pakjes zakdoeken en sigrettenpeuken, terwijl we uitkijken op een gracht vol passerende bootjes met joelende meisjes in uniforme vrijgezellenfeestkleren en bijbehorende stemmingen. De bal is goed, en dat komt zeker weten voor een belangrijk deel door de stoofvleestroep waar hij in drijft. Voor een kleine 2 euro is deze gehaktbal een sterk begin van onze tocht. “Ik heb er honger van gekregen,” zegt Pieter.

Bal 2: Café Tabac

De eerste post in onze tocht die ook daadwerkelijk op de lijst staat is Café Tabac aan de Brouwersgracht. Het Parool geeft ‘m een 8-, deze bal, en het sausje maar liefst een 8,5. Klinkt ons allemaal prima in de oren, en vooral het vooruitzicht naar een biertje bij de bal doet onze beentjes enthousiast de trappers rondwapperen op weg naar Bal 2.

Het is nog mooi weer, en het nazomerzonnetje schijnt precies op het laatste vrije tafeltje op het kleine terras. “Twee biertjes en jullie befaamde gehaktbal, alsjeblieft,” zingen we het serveerstertje toe. Maar het serveerstertje weet van niks. Geen gehaktbal. Wel bier, gelukkig, maar geen gehaktbal. Verbaasd laat ik haar het artikeltje in ’t Parool zien op mijn telefoon. Ze snapt er niks van, maar zal het wel even vragen. Ze werkt er pas net, zegt ze.

“We hebben ‘m van de kaart gehaald,” zegt de oudere barvrouw als ik binnenloop om de biertjes af te rekenen. Waarom, in godsnaam, vraag ik. “Nou we wilden kijken of we ergens anders ook zo in zouden uitblinken als in die bal,” zegt ze. Nou, dat zal allemaal wel, maar daar hebben wij dus geen tijd voor. De ballen wachten.

Bal 2, poging 2: De Engel van Amsterdam. Nee wacht: Mr. Meatball. Stop de tijd

De volgende op de lijst is de Engel van Amsterdam, een gaybar aan de Amsterdamse Zeedijk. Het Parool geeft de bal van de Engel zelfs een 9. Dat belooft wat. (Maar goed, van een gaybar mag je ook wel verwachten dat ze goed zijn met ballen, niewaar?)

We fietsen erheen, aangespoord door het bier in onze benen en de bal in onze buik. Maar eenmaal op de Zeedijk laat de situatie zich al wel raden: dicht. Als een motherfucker.

Licht geïrriteerd door de tweede tegenslag op rij lopen we verder naar café In ’t Aepjen, waar schijnbaar de uitspraak ‘in de aap gelogeerd zijn’ vandaan komt en waar je vroeger kon betalen met apen. Ze hebben er wel bier, maar geen bal, zegt de vriendelijke barman die buiten een sjekkie staat te roken. Maar om de hoek is net een nieuw tentje geopend dat Mr. Meatball heet. Het zou toch gek zijn als we daar niet zouden slagen.

“Je ken stoppe met soeke jonges!” roept meneer Meatball. Zijn gehaktbal is de beste van heel de stad, vindt ‘ie zelf.

Inderdaad: zijn gehaktbal is fenomenaal. Hij is ontzettend mals, vol van smaak maar niet te zout, heeft net een subtiele diepte van smaak door het kruidenmixje waar hij me verder niks over wil vertellen en hij is gewoon echt… Sappig. Kan het niet anders zeggen. Ga voor de ‘spicy’ variant, die is niet echt heel pittig, maar wel net wat lekkerder dan de gewone.

Je betaalt er €4,50 voor, wat misschien een beetje aan de hoge kant klinkt voor zo’n simpele bal (je krijgt er alleen een schaaltje prima augurkjes en mosterd bij), maar het is het absoluut waard. Ga erheen zolang het nog bestaat, want het ding zit volgens ons wel een beetje op de verkeerde plek: in de Oude Brugsteeg, midden in het drukste toeristische gebied van Amsterdam maar dan toch juist weer net in de luwte waar niet zo heel veel mensen toevallig langslopen. We zijn er ook de enige gasten. Pieter denkt dat hij binnen een jaar weg is. Een hipsterige plek als Oud-West zou beter zijn, vindt-ie. Ik weet het niet, maar aan de bal zal het in elk geval niet liggen.

Dikke 8,5, meneer Meatball. Goed bezig.

Bal 3

Na nog een biertje en wat reflectie op al dat ballengeweld bij de apenbar is de volgende op de lijst Brasserie Harkema. Het parool geeft de bal van Harkema een motherfucking 9,5 en hij ziet er op de foto ook echt monsterlijk lekker uit.

Maar je voelt hem al aankomen:

Nuh-uh.

Dicht. Het lijkt wel of er een vloek op deze lijst rust. Nu al drie van de vijf plekken die op de lijst staan zijn dicht of hebben de bal uit voorzorgsmaatregel afgezworen. Mopperend en lallend fietsen we dan maar door naar Café Hoppe. De biertjes beginnen ons aardig vrolijk te maken, want er zijn er misschien nog een paar tussendoor onze monden binnengevallen waar ik je stiekem niet over verteld heb. Sue me.

Café Hoppe is een superoud cafe aan ’t Spui, waar ze superblij over zijn dat het zo oud is. De barman, een studentikoze guy met een wit overhemd, een vestje en een hautaine blik, is niet onder de indruk als ik mijn theorie over de verdoemde Parool-lijst in zijn oor toeter. “We bestaan al een tijdje hoor,” zegt hij, met een achteloos gebaar naar een bordje waar het oprichtingsjaar op staat, “dus lijkt me niet dat we aan een lijstje in ’t Parool failliet zullen gaan.”

Voor 7,50 krijg je een schaaltje met kleine gehaktballetjes die best wel prima zijn, maar dat komt voornamelijk door het sausje, een soort piccalilly-achtig brouwsel met stukjes augurk of whatever. En misschien een beetje door het bier. Ik zou er niet voor omfietsen, maar als ik er toevallig per ongeluk binnenrol zou ik ze zeker bestellen.

Bal 4: getting there

Toen wilden we naar Café Americain maar dat mocht niet.

Er is een of ander privéfeestje gaande. Er staan mannen in pak netjes binnen een omheining in de vorm van een rood stuk touw aan glaasjes rode wijn te nippen, en het ziet er ongeveer zo feestelijk uit als een cursus risicoanalyse voor gemeenteambtenaren. Echt, deze lijst…

Geeft allemaal niks, moving on.

Op weg naar de volgende op de lijst fietsen we langs een kroeg die café Kale heet, wat we supergrappig vinden want kaal betekent ook dronken in studentenbargoens en we zijn zelf ook al redelijk onderweg met de biertjes en dus is het onvermijdelijk dat we daar op het terras neerploffen en met een theatraal gebaar bier en één gehaktbal bestellen. Hilariteit alom vanwege de verbaasde smoel van de bediening over dat we er maar eentje bestellen, en we beginnen in het soort bui te raken dat zelfs willekeurige kreten en grappen over passerende tieten het de humordrempel over halen.

De bal komt een biertje of anderhalf later, en hij valt niet tegen. Hij is lekker pittig (daadwerkelijk pittig dit keer, scherper dan die van Mr Meatball), hij is overgoten met een vrij aardig jus-achtig sausje met knapperige uitjes, en je krijgt er vieze salade en lekker brood bij. Je betaalt er dan ook wel voor: €8,-. Ondanks dat is het een prima bal en ook qua biertjes zijn we prima opgeschoten.

8-

Bal 5: Café Slijterij Oosterling

Een charmante, magere kerel in een felrood overhemd met van die metalen ringdingen bij z’n ellebogen om dat overhemd opgestroopt te houden of zoiets voorziet ons van bier en vertelt een glorieus verhaal over de Bal. “Achter Balletje Loes [zo heet ‘ie, deze bal, heeft iets met de buurvrouw te maken] schuilt een prijswinnend verhaal,” zegt ook het Parool. Ik ga je dat verhaal nu niet vertellen, ten eerste omdat je er zelf maar heen moet om het die kerel te horen vertellen, en ten tweede omdat ik niet meer weet wat ‘ie vertelde. Mijn geheugen is een hond die gaat liggen waar ‘ie wil. Kan ik ook niks aan doen.

Terwijl hij dat verhaal aan ’t vertellen is, komt er een gast die verderop op het terras zo te zien een eerste tinderdate aan het uitzitten is, naar Rode Overhemdman gelopen om te vragen of hij wat kan bestellen. “Werk je hier,” vraagt ‘ie. “Nu effe niet vriend, ik ben nu een verhaal aan ’t vertellen” roept Rode Overhemd. “Oh, sorry, dan bestel ik wel even binnen,” zegt tinderguy. “Nou dan ga je voor Jan Lul naar binnen want ik sta dus hier,” ricocheert het Rode Overhemd. Wij vinden het prachtig. Tinderguy kan er ook wel om lachen.

De bal is ook prima, geloof ik. Hij is mals, ondanks dat ‘ie minder rul is dan de vorige ballen, en het ontbreken van al teveel gedoe eromheen geeft het ook wel een beetje extra charme. Mosterd, augurken, bal, that’s it. Hij krijgt een hele dikke 8, met een +0.5 voor ’t bier en ’t verhaal.

Bal 6: Onder de Ooievaar

“Nou, de keuken is eigenlijk al dicht sinds 5 uur, maar ik heb toch geen reet te doen,” raspt de ober, een studentikoze gast van een jaar of 22, die aan zijn stem te horen net een weeklange retraîte op de bodem van een vat met whisky achter de rug heeft.

“Ik heb jullie er wat extra spullen bij gegeven,” zegt hij, wijzend naar een enorme stapel witbrood op het bord dat hij op tafel zet. De bal verdrinkt in de jus, wat hem, hoewel ‘ie van zichzelf wat droog lijkt, toch nog redt met een flinke dosis sappigheid. Een beetje ingewikkeld gedoe wel, dit bord met al die spullen, maar we worden erg vriendelijk bediend door katerman en de bal is okee.

 

Na de Bal van de Ooievaar en de bijbehorende Biertjes is het inmiddels al vrij laat aan het worden. We doen nog een halfslachtige poging om bij de Ysbreeker een laatste bal te pakken te krijgen, maar de keuken is dicht en niet meer te overtuigen. Lallend en vrolijk rollen we nog wat door in Amsterdam Oost, maar de strijd is wat ballen betreft wel gestreden. Wat de biertjes betreft: we’re just getting started.

 

Concluderend:

Mijn favoriete bal was bij de underdog, Mr Meatball. Verder zou ik willen zeggen dat je het als uitbater dus beter uit je hoofd kunt laten om je gehaktbal door het Parool te laten recenseren, want dan heb je blijkbaar meteen 30% kans dat je tegen de zomer óf je gehaktbal, óf je hele tent kwijt bent.

Binnenkort kom ik nog wel met mijn eigen take op hoe je gehaktballen moet maken, maar voorlopig heb ik wel even genoeg van die dingen, dus ik zou zeggen: duik tot die tijd even binnen bij meneer Meatball als je in Amsterdam bent. En doe ‘m de groeten.